Negaargar - farkhary.com

نگارگری از نگارستان خدا

نوشتۀ : استاد احمد ياسين فرخاری

تـا هـر بهـار خامـۀ نقاش روزگار
بر خار نقش صورت فرخار میکند
( سلمان ساوجی )

اگر بر متون پارينۀ ادبيات پارسي دري نظري برافگنيم ، بارها  با واژۀ « فرخار » برخواهيم خورد. « بتان فرخار» ، « پريچهرگان فرخار » ، « دلاوران فرخار» ، « عياران فرخار » و … همه واژه هايي اند، آمده در نبشته هاي پارين ادبيات ما ، كه بيانيست از ويژگيهاي يگانۀ آن سامان و حكايتيست از نديده ها و نشنوده هاي شگفتي جويان .
واژۀ « فرخار» ، كه اسم با مسماي خطه يي است از پهنه هاي پر افتخار دياران ما ، معرف اوصاف سرزميني نيز هست كه « فرخ خار » است و حتي خارش « فر » دارد و خود ريشه درگذشته هاي بسي دور .
در مورد وجه تسميۀ فرخار سخن فراوان است. ازجمله يكي آن كه ، دراصل اين واژه « فرخ خار» بوده است ؛ اما به مرور زمان ، نظر به ثقلت تلفظ  ، آن را « فرخار » خوانده اند. نظريۀ ديگر آن كه : اين واژه ، تركيبي بوده از « فر » و « خار » كه هريك معاني مستقل خود را دارند. نظريات و روايات ديگري نيز اندرين باب موجود است ، كه ذكرهمۀ آن اندرين گفته اندر نگنجد .
فرخار ، نه تنها ـ به تعبير استاد واصف باختري ـ « يكي از عرايس البلاد شعر زبان فارسي دري و از اخوات يغما و نوشاد و طراز و …. » است ، كه در زيبايي و آراستگي ، دهكدۀ  نگارستان خداست و گوشه يي از فردوس برين بر روي زمين .
اين ويژگيها نه آنست كه صرف با گسترۀ سرشت اين خطه عجين گشته ؛ بل با چهره و قلب و فطرت و روح و روان آدميزاگان اين بوم و بر نيز آميزش يافته است .
كوهها و كوهپايه هاي پربار ، دره ها و جلگه هاي سرسبز و شاداب ، جنگلهاي طبيعي ، درياهاي خروشان ، دشتهاي سبزينه ، علفزارهاي خوش منظر ، نغمه هاي شورآفرين مرغان خوشخوان، نواي روحپرور بلبلان ، لاله هاي وحشي ، گلهاي صحرايي و … همه دست به دست هم داده  در پرورش روح و روان و شگوفايي استعداد هاي نهفتۀ آدميزادگان اين خطه ، نقش بزرگي را بازي كرده است. ازينرو بسياري از سخنوران ، شاعران ، اديبان و ادبشناسان ، فقها ، عرفا ، دانشمندان علوم اسلامي و … پرورش يافتگان همين سامان اند.
نه تنها اين ، كه رشادتهاي تاريخي مردمان اين سرزمين ، با جوهر كيمياي ابديت در دل تاريخ نقش بسته است. مقاومت هفت ماهۀ مردمان اين ديار در برابر لشكر چنگيزخان ،  نبرد سنگين و سهمگين در برابر قشون متجاوز انگليس ، قيام در برابر حكومت دست نشاندۀ كرملين ، قيام مسلحانه در برابر ارتش سرخ ، مقاومت تاريخي در برابر مليشه هاي طالبان و … همه مواردي اند كه بر دلاوري و آزاديخواهي مردمان سرزمين فرخار باستان و معاصر صحه ميگذارد.
فرخار كه خود گوشه يي از زادگاه و پرورشگاه زبان پارسي دريست ، گفته هاي ناگفتۀ ديگري نيز دارد، كه هريك درخور ارزش است و ارجگذاري . بهترين نمونه هاي موسيقي اصيل سرزمين باستاني ما ( همچون فلك ) را ميتوان در فرخار جستجو كرد ؛ برجسته ترين آثار فولكلوري شامل دوبيتيها ، چيستانها ، ضرب المثلها ، داستانها و… را ميتوان از فرخار به دست آورد. و اگر زبانشناسي ارادۀ ريشه يابي و يا بازيافت واژه هاي اصيل و كهن زبان پارسي دري را داشته باشد ، ضرورتي نيست كه واژه هاي بيروح را از دل تاريخ بيرون بركشد ؛ بل  فرهنگ و ادبيات غنامند سرزمين فرخار ميتواند واژه هايي زنده ؛ اما به قدمت زايش زبان پارسي دري ، را در اختيارش قرارداده ، اورا به گونۀ بايسته يي ياري رساند.
خلاصۀ كلام سرزمين فرخار در درازاي زمان بزرگمرداني را درعرصه هاي گوناگون دانش بشري ـ به ويژه هنر و ادبيات ـ در دل خويش پرورده ، كه نظر به نبودن وسايل ارتباط جمعي و يا سياستهاي استعمار گرايانۀ حكومتهاي گذشته ، بيشترين دانشمندان ، اديبان ، شاعران و هنرمندان اين سرزمين ياگمنام زيسته اند ، يا گمنام رفته اند و يا گمنام مانده اند.

اكنون كه فرصت و وسيلت با هم كنار آمده اند ، ميخواهم در نبشتۀ كنوني يكي از چهره هاي درخشان هنري و يكي از هنروران زرين كلك اين خطه را به معرفي گيرم، كه در رشته هاي ميناتوري، نقاشي، خطاطي و تذهيب يدي طولا دارد و سرامد روزگار است. و به گفتۀ يكي از دوستان شوخ طبع : « چهار عيب شرعي است . » وي در كنار اين همه استعداد و تواناييهاي هنري ، گاهي مرتكب (!) سرايش شعر نيز ميشود و سالهاست كه مجموعه يي از اشعار چاپ ناشده اش را بر رواق كلبۀ خويش محكوم به حبس اعزازي نموده است .
ناصرفرخاري ، كه نام كاملش ) علي عبدالناصر فرخاري ( است، در پاييز سال1352 هجریخورشيدي در يك خانوادۀ دانشدوست و هنر پرور ديده به روي آنچه زندگانيش خوانند گشود. پس از اكمال تعليمات ابتدايي و ثانوي شامل دانشكدۀ زبان و ادبيات دانشگاه كابل شد و در رشتۀ زبان وادبيات دري به فراگيري دانش پرداخت.
هنوز گلهاي ناشگفتۀ بيشماري در گلستان زندگاني داشت، كه دست يغماگر توفنده بادهاي سرنوشت و سرگذشت كشور ، او را به تبعيد از ميهن كشاند و القاب گوناگوني ؛ چون: مهاجر، آواره ، پناهجو ، رفيوجي ، پناهگزين و … را درشناسنامه اش مهر زد ، كه تا هم اكنون اين واژه ها بر قلمرو سرنوشتش فرمانروايي دارند.

وي هنر تذهيب و ميناتوري را از استاد « ازهر هروي» فراگرفت و هنر نقاشي را از استاد علي فقيرزاده آموخت. فن خوشنويسي را نيز به ياري دوست جوان و جوانمردش ، عبدالجميل نوري ، به حافظه سپرد .
با آن كه او در برخي از آثارهنري خويش ، سبكهاي گوناگون هنري كلاسيك و معاصر را تجربه نموده ؛ اما به گفتۀ خودش در هنرميناتوري اصولاً پيرو مكتب استاد كمال الدين بهزاد هرويست. در بخشهاي گوناگون ديگري از آثار وي ، جلوه هايي از سبكهاي مختلف هنري از جمله «كوبيزم » به چشم ميخورد ، كه نمايانگر توانايي و تسلط كامل وي بران شيوه ها ميباشد ؛ اما خود ، « كوبيزم » را چهرۀ مسخ شده و صادراتي هنر ميداند ، چون در انتقال بي پيرايۀ پيام ـ كه هدف و رسالت هنر است ـ هيچگاه به گونۀ بايستة آن مؤفق نبوده است. ازينرو آثاري را كه خود مبتني براين شيوه آفريده ، هيچگاه جدي نگرفته و آن را از زمرۀ آفريده هاي هدفمند خود به شمار نمي آورد ؛ زيرا به گفتۀ خودش ، آنها صرف يك « تفنن » استند ، نه « هدف » .

خوب به خاطردارم كه انجمن هنر و ادبيات افغانستان ، درسال (1375 هـ . ) نمايشگاهي از آثار هنري اين هنرمند جوان را درتالار نمایشهای آثارهنري خويش داير نموده بود. موقعي كه آقاي ( ؟ ) هنرمند نامدار فرانسوي ـ متأسفانه نامش را كنون از ياد برده ام ـ از آثار وي ديدن نمود ، ناصر فرخاري را « درياي گوهر » ناميد.
وي چند ساليست كه با همان هويت مهاجر و پناهجو و … در شهر لندن انگلستان زندگاني به سر ميبرد و دست سرنوشت همچون صدها هنرمند مهاجر ديگر ما ، ابزار هنريش را از دستش ربوده و با بيهودگيهاي روزگار دست و گريبانش ساخته است ؛ زيرا گفته اند :

فلـك به مـردم نـادان دهـد زمـام مـراد

تو اهل دانش و فضلي همين گناهت بس

و اينك با خوانش غزل عاشقانه يي ازين هنرمند جوان و آگاه ، عاشقانه به ديدار آثار هنري وي ميشتابيم :

مگـذار شعـر تـر را ، درسينـه بنـد باشـد

الهــام آسمانــي ، دربنــد چنـد بـاشــد

بيهـوده گـردد آنچـه ، وامانـد درمقـامـي

گنديده خشك گردد ، آبـي كه دنـد باشد

شكرفشان لب او ، شكرفشاند عجب نيست

دايم شكرفشاند ، آن لـب كـه قنـد باشـد

دررهــرو تخيــل ، بــا يــار روبــرويــم

كي ميتوان گذشتن ، چون راه بند باشــد

گر بينـدم گريـزد ، از نـزدمن به هرســو